Trong những năm qua, trên cơ sở các chỉ thị, nghị quyết của Thành ủy, Chương trình cải cách hành chính nhà nứoc (CCHCNN), các UBND quận đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần vào thành tựu đổi mới của Thành phố.

Về công tác cải cách thể chế hành chính: Nhìn chung, đã nâng cao hiệu quả công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật; cải cách tư pháp được các UBND thực hiện nghiêm túc, đầy đủ. Trong 5 năm2010 - 2015, các UBND quận đã chỉ đạo tiến hành rà soát và góp ý các văn bản quy phạm pháp luật của Trung ương, Thành phố và quận; rà soát quy trình ban hành văn bản hành chính liên quan đến doanh nghiệp và người dân tại các phòng ban chuyên môn, UBND  phường. Cụ thể đã tham gia góp ý các văn bản quy phạm pháp luật bao gồm: Chỉ thị về quán triệt Thông tri 07 của Thành ủy; Chỉ thị triển khai thực hiện Nghị định 03/2010/NĐ-CP về đăng ký giao dịch bảo đảm; Luật giáo dục quốc phòng - an ninh; tổng kết thi hành Hiến pháp 1992; góp ý dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 và tham gia thẩm định, góp ý giúp UBND quận ban hành văn bản các loại, bao gồm các lĩnh vực thuộc các phòng chuyên môn như thương mại, lao động, bảo hiểm xã hội, văn hóa - xã hội, an ninh trật tự xã hội, xây dựng, môi trường, giao thông đường bộ ...

Việc soạn thảo và ban hành văn bản luôn được các quận tuân thủ theo đúng quy trình. Các quận đã ban hành Quy chế kiểm tra, xử lý và rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật trên địa bàn nhằm hạn chế tối thiểu việc ban hành các van bản quy phạm pháp luật không đúng, không phù hợp với luật định.  

Công tác cải cách thủ tục hành chính nhìn chung được thực hiện đúng theo quy định. Căn cứ Quyết định số 79/2011/QĐ-UBND ngày 13-12-2011 của UBND Thành phố ban hành Quy định kiểm soát thủ tục hành chính trên địa bàn Thành phố, các quận đã ban hành công văn về việc thực hiện Quy định về kiểm soát thủ tục hành chính trên địa bàn thành phố và kế hoạch triển khai thực hiện công tác kiểm soát thủ tục hành chính hằng năm, qua đó yêu cầu thủ trưởng các phòng chuyên môn, Chủ tịch UBND phường tổ chức thực hiện tốt Quy định về kiểm soát thủ tục hành chính trên địa bàn thành phố và thực hiện nghiêm chế độ báo cáo về thực hiện kiểm soát thủ tục hành chính theo quy định.

Các quận đã thực hiện tốt việc công khai thủ tục hành chính: tiến hành tổ chức niêm yết công khai các quy trình, thủ tục hành chính trong từng lĩnh vực theo đúng các quy định hiện hành tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả quận và UBND phường với đa dạng, linh hoạt các hình thức niêm yết, giúp người dân thuận tiện tra cứu, tìm hiểu. Ở UBND Quận 1, bên cạnh việc tra cứu trên trang tin của quận, người dân, doanh nghiệp có thể hoặc trực tiếp tìm kiếm, tra cứu trên màn hình cảm ứng tại phòng tiếp nhận và trả kết quả UBND quận. Các thủ tục được công bố, niêm yết theo quy định của UBND Thành phố, như nhà đất, lao động, kinh tế, y tế, v.v..

Về cải cách tổ chức bộ máy hành chính, các quận thường xuyên tổ chức rà soát, kiện toàn, củng cố tổ chức bộ máy; Cơ chế một cửa được triển khai đồng bộ, trong đó chú trọng nâng cao chất lượng thực hiện để giải quyết công việc của tổ chức và công dân.

Các UBND quận thường xuyên tổ chức rà soát, kiện toàn, củng cố lại các ban chỉ đạo, hội đồng, tổ công tác của quận và phường theo hướng tinh gọn, phù hợp, kịp thời, nâng cao trách nhiệm của cơ quan thường trực, chú trọng việc phối hợp giữa các ban ngành để hoàn thành nhiệm vụ. Từ năm 2011 đến 6 tháng đầu năm 2015, các UBND quận đã ban hành hơn 2.235 quyết định (quyết định thành lập, kiện toàn, công nhận, bổ sung và thay thế, quyết định giao bổ sung chỉ tiêu biên chế…) nhằm thực hiện xây dựng tổ chức bộ máy trong sạch vững mạnh, gắn liền CCHC với mục tiêu xây dựng chính quyền đô thị.

Công tác quản lý và sử dụng cán bộ, công chức, viên chức thực hiện đúng theo Nghị định số 29/2012/NĐ-CP, Nghị định số 24/2010/NĐ-CP, Nghị định số 92/2009/NĐ-CP; Quyết định số 27/2003/QĐ-TTg ngày 19 tháng 02 năm 2003 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy chế bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển, từ chức, miễn nhiệm cán bộ, công chức lãnh đạo được các Ủy ban nhân dân quận thực hiện nghiêm túc; công tác tuyển dụng nhân sự phù hợp với yêu cầu công việc của từng cơ quan, đơn vị, bố trí đúng ngành nghề đào tạo, đảm bảo thực hiện tuyển dụng công chức đủ tiêu chuẩn, tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ, công chức thực hiện tốt nhiệm vụ được giao tại cơ quan, đơn vị.

Cơ chế một cửa tiếp tục được triển khai đồng bộtại các UBND quận, trong đó chú trọng nâng cao chất lượng thực hiện để giải quyết tốt công việc của tổ chức và công dân. Đến nay, tất cả các quận thuộc cụm thi đua 1 đã áp dụng cơ chế “một cửa” trong giải quyết các thủ tục hành chính của cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp trên địa bàn theo thẩm quyền quy định. Hầu hết các lĩnh vực áp dụng cơ chế “một cửa” đều được xây dựng quy trình có hướng dẫn chi tiết, toàn bộ quy trình, thủ tục, thời hạn giải quyết công việc của người dân và doanh nghiệp đều niêm yết công khai tại bảng hướng dẫn và trang website của các cơ quan. Việc thực hiện giải quyết hồ sơ hành chính thực hiện tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả ở các quận - huyện chủ yếu trên các lĩnh vực kinh tế, lao động, xây dựng, cấp số nhà, đất đai, hộ tịch và y tế.

Để cơ chế “một cửa” được hoạt động tốt, UBND một số quận như Quận 1, 3, 11 đã đầu tư kinh phí, xây dựng địa điểm tiếp nhận và trả kết quả giải quyết hồ sơ tập trung tại UBND quận với đầy đủ trang thiết bị cần thiết cho công tác văn phòng, bảo đảm khang trang, tiện lợi, phục vụ tốt nhu cầu của người dân.

Về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, các quận đã ban hành quyết định thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức của quận qua các năm; các quyết định về triển khai thực hiện Đề án “Tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ đội ngũ cán bộ, công chức pháp chế và các bộ công chức kiểm soát thủ tục hành chính tại Thành phố Hồ Chí Minh, giai đoạn 2012-2015”. Các UBND quận cũng chú trọng đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ, công chức các kỹ năng như giao tiếp, ứng xử nơi công sở, xây dựng hình ảnh người cán bộ công chức thân thiện với nhân dân; tiếp tục đổi mới nội dung và chương trình đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn nghiệp vụ theo yêu cầu vị trí công tác (về kiến thức, kỹ năng và thái độ hành vi ứng xử), sát với thực tế, hướng vào các vấn đề thiết thực đặt ra từ quá trình thực thi công vụ. Thông qua đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và kỹ năng hành chính bảo đảm tính thống nhất trong hoạt động của cơ quan hành chính, nhất là trong giải quyết các yêu cầu của nhân dân, doanh nghiệp; xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức của Thành phố với số lượng phù hợp, chất lượng ngày càng nâng cao, cơ cấu hợp lý, có trình độ chuyên môn, có phẩm chất đạo đức tốt, có tinh thần trách nhiệm, không ngừng đổi mới, sáng tạo, đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ của thời kỳ CNH, HĐH và hội nhập kinh tế quốc tế. 

Phần lớn các UBND quận đều thực hiện đúng các quy định về quản lý cán bộ, công chức, viên chức. Từ năm 2011 đến nay, công tác tuyển dụng được các UBND quận thực hiện tốt, bảo đảm 100% công chức được tuyển dụng mới ở các cơ quan quận có trình độ đại học chuyên ngành phù hợp, 100% công chức chuyên môn cấp phường có trình độ trung cấp (trong đó 90% đại học) và có trình độ chính trị, tin học, ngoại ngữ theo quy định. Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cơ sở đạt chuẩn theo quy định, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ chính trị của địa phương, tạo nguồn tốt để bổ sung cho các quận.

Việc bố trí, sử dụng cán bộ, công chức bảo đảm hiệu quả công tác. Thí dụ, ở UBND Quận 5: Cán bộ công chức, viên chức quận là 3.745 người (trong đó nữ là 2.565 người); đạt trình độ chuyên môn: 3.417/3.745 người (91,24%); chưa đạt chuẩn: 328/3.745 người (8,76%); đạt trình độ quản lý nhà nước: 1.268/3.745 người (33,86%); chưa đạt chuẩn: 2.477/3.745 người (66,14%); đạt trình độ lý luận chính trị: 1.884/3.745 người (50,31%); chưa đạt chuẩn: 1.861/3.745 người (49,69%); đạt trình độ ngoại ngữ: 2.910/3.745 người (77,71%); chưa đạt chuẩn: 835/3.745 người (22,29%); đạt trình độ tin học: 3.064/3.745 người (81,82%); chưa đạt chuẩn: 681/3.745 người (18,18%). Lãnh đạo 12 phòng chuyên môn của quận là 44 người (nữ là 19 người). Cụ thể: trình độ thạc sĩ: 5/44 người (11,36%); đại học: 38/44 người (86,36%); trung cấp: 1/44 người (2,27%); trình độ quản lý nhà nước, lý luận chính trị: đạt 100% (trong đó 24/44 người có trình độ cao cấp lý luận chính trị, 54,54%); 100% cán bộ đều có bằng cấp và chứng chỉ về trình độ tin học, ngoại ngữ,...

Ở cấp phường tại Quận 1,có 10 phường được phân loại hành chính là phường loại 1, các chức danh cán bộ, công chức, cán bộ không chuyên trách được quy định rõ trong Nghị định số 92/2009/NĐ-CP và Quyết định số 59/2010/QĐ-UBND của UBND Thành phố và Hướng dẫn liên sở Nội vụ, Tài chính số 1372/HDLS-NV-TC. Đội ngũ cán bộ, công chức cấp phường hiện có 176/213 cán bộ, công chức đạt chuẩn (82,62 %).

Về tài chính công: các quận tiếp tục triển khai các chính sách cải cách về thuế, thu nhập, tiền lương, tiền công và các chính sách an sinh xã hội theo quy định.

Từ năm 2011 đến tháng 6- 2014, việc thực hiện khoán biên chế và kinh phí quản lý hành chính theo Nghị định số 130/2005/NĐ-CP tại các cơ quan, đơn vị thuộc các quận đã tạo điều kiện cho đơn vị chủ động trong việc sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính một cách hợp lý nhất để hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao; thúc đẩy việc sắp xếp, tổ chức bộ máy tinh gọn, góp phần thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí trong việc sử dụng biên chế, kinh phí quản lý hành chính, đồng thời tăng thu nhập cho cán bộ công chức; thực hiện quyền tự chủ gắn với trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị và cán bộ công chức trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao theo quy định của pháp luật.

CCHC công trong thời gian qua đã làm tăng tính hiệu quả của chi tiêu công, hạn chế tham nhũng, lãng phí trong sử dụng ngân sách nhà nước, góp phần tăng cường kỷ luật tài chính, từng bước tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong thực hiện ngân sách. Các khoản chi ưu tiên cho các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội được bảo đảm; giảm thiểu các khoản chi mang tính bao cấp; các thủ tục cấp phát ngân sách được đơn giản hóa; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát tài chính được tăng cường; bội chi ngân sách cơ bản được khống chế.

Thí dụ, kết quả thực hiện cải cách tài chính công ở UBND quận Tân Bình từ năm 2011 đến 6 tháng đầu năm 2015 là:

Năm 2011, ước tính: Tiết kiệm trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản: 194  triệu đồng; Tiết kiệm chi quản lý hành chính: 9.050 triệu đồng; Tiết kiệm trong công tác đấu thầu khoán vệ sinh môi trường: 2.941 triệu đồng; Thực hiện Nghị định số 130/2005/NĐ-CP: Kinh phí tiết kiệm: 21.100 triệu đồng (trong đó QLHC 9.050 triệu đồng). Thực hiện Nghị định số 43/2006/NĐ-CP: Tổng số đơn vị sự nghiệp: 73 đơn vị. Trong đó: 62 đơn vị sự nghiệp giáo dục, 2 đơn vị sự nghiệp y tế, 1 thông tin văn hoá thể thao, 1 Nhà thiếu nhi, 07 đơn vị sự nghiệp khác; Tổng số đơn vị đã giao tự chủ, tự chịu trách nhiệm theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP: loại I là 7 đơn vị, dự toán giao chi thường xuyên 13.501. triệu  đồng; loại II là 65 đơn vị, dự toán giao chi thường xuyên 236.514 triệu đồng. Kết quả thực hiện: Số đơn vị đã xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ: 73 đơn vị (100% so với đơn vị được giao quyền tự chủ); số đơn vị tiết kiệm: 25 đơn vị (đạt tỷ lệ  34,24% so với đơn vị được giao quyền tự chủ). Số kinh phí tiết kiệm được: 12.500 triệu đồng.

Kết quả ước tính thực hiện CCHC công, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2012: Tiết kiệm trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản: 561  triệu đồng; tiết kiệm chi quản lý hành chính: 5.205 triệu đồng; tiết kiệm trong mua sắm, sử dụng tài sản công: 14.684 triệu đồng; tiết kiệm trong công tác đấu thầu khoán VSMT: 7.044 triệu đồng. Thực hiện Nghị định số 130/2005/NĐ-CP, tiết kiệm: 13.038 triệu đồng.

Tuy vậy, nền hành chính ở các quận Thành phố Hồ Chí Minh vẫn còn những yếu kém, bất cập: Về thể chế: Quy trình, thủ tục hành chính tuy đã được rà soát, điều chỉnh và có tiến bộ nhưng vẫn còn gây phiền hà cho nhân dân và doanh nghiệp khi đến liên hệ, giải quyết công việc với cơ quan quản lý nhà nước, nhất là lĩnh vực liên quan đến nhiều ngành. Về tổ chức bộ máy hành chính: Cơ chế một cửa liên thông đã được thực hiện, nhưng chỉ mới bước đầu, chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của người dân. Về chất lượng đội ngũ cán bộ công chức, việc tinh giản đội ngũ cán bộ công chức và tinh gọn bộ máy vẫn còn chậm. Chất lượng đội ngũ cán bộ công chức tuy có được nâng cao hơn trước, nhưng số lượng cán bộ công chức có trình độ, kỹ năng chuyên môn, tính chuyên nghiệp chưa nhiều. Về tài chính công: Tuy 100% đơn vị đã thực hiện giao quyền tự chủ đã xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ nhưng một số đơn vị khi xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ chưa quy định cụ thể rõ ràng về nội dung chi, mức chi, thiếu các biện pháp quản lý tăng thu và tiết kiệm chi, do đó, hạn chế tính chủ động và hiệu quả của quy chế chi tiêu nội bộ.

Những hạn chế, yếu kém trên do các nguyên nhân chủ yếu sau đây: Một số lãnh đạo các phòng, ban chuyên môn của UBND quận thiếu quyết tâm thực hiện nhiệm vụ cải cách hành chính, chưa nhận thức đầy đủ về ý nghĩa và tầm quan trọng của công cuộc cải cách hành chính đối với phát triển kinh tế xã hội và an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn quận. Những năm gần đây việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương hành chính có tiến triển nhưng chưa hoàn toàn triệt để, vẫn còn một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức chưa chấp hành nghiêm về giờ giấc làm việc, tinh thần trách nhiệm chưa cao trong thực thi công vụ, thái độ giao tiếp, ứng xử với người dân có lúc, có nơi chưa thật sự thân thiện, còn gây phiền hà. Hiệu quả lãnh đạo, hiệu lực điều hành và tổ chức thực hiện nhiệm vụ cải cách hành chính của một số quận vẫn còn những hạn chế nhất định. Ngoài ra, một số quy định do Trung ương ban hành không đồng bộ, không hợp lý, còn chồng chéo nên việc áp dụng còn lúng túng, kéo dài thời gian giải quyết, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp.

Từ thực trạng thực hiện CCHCNN của các quận ở Thành phố Hồ Chí Minh có thể rút ra một số kinh nghiệm, đó là:

Một là, CCHC là một công tác khá phức tạp, nhiều lực cản. Quá trình thực hiện CCHC đòi hỏi sự kiên trì bền bỉ, đòi hỏi sự am hiểu và đồng thuận có tính hệ thống.

Hai là, phát huy tốt vai trò của người đứng đầu đơn vị, thực sự cầu thị và quyết tâm trong công tác CCHC, chủ động lắng nghe ý kiến góp ý của người dân, của cấp trên và đồng nghiệp, tạo được sự đồng thuận của xã hội và ý thức tự rèn luyện, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức.

Ba là, cần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cơ quan hành chính các cấp, có phẩm chất đạo đức, vững về chính trị, giỏi về chuyên môn, có tính chuyên nghiệp, tận tụy phục vụ nhân dân, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị là nhân tố quyết định đến sự thành công của công tác CCHC.

Bốn là, CCHC cần được thực hiện bằng nhiều giải pháp đồng bộ, theo lộ trình, và thường xuyên nâng cấp, cải tiến. Việc các định nhiệm vụ trọng tâm, then chốt phải xuất phát và trên cơ sở phân tích nguyên nhân sâu xa thuộc về bản chất của các tồn tại, yếu kém của nền hành chính; phải xuất phát từ thực tiễn, coi trọng căn cứ khoa học.

Năm là, muốn CCHC thành công đòi hỏi phải có nguồn lực để đầu tư, trước hết là đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhất là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao hiệu quả làm việc của cán bộ, công chức, công khai minh bạch các quy trình, thủ tục hành chính và chính sách có liên quan người dân, tổ chức trên các lĩnh vực quản lý.

_________________

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ban chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ, Báo cáo số 01/BC-BCĐCCHC ngày 27/4/2006 tổng kết thực hiện giai đoạn I (2001-2005) Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001-2010 và phương hướng, nhiệm vụ cải cách hành chính giai đoạn II (2006-2010).

2. Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày 24/5/2005 về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020.

3. Văn kiện Hội nghị lần thứ ba Ban chấp hành Trung ương khoá X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

4. Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương khoá X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

5. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

6. Đảng bộ các Quận 1, 3, 5, 10, 11|: Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ nhiệm kỳ 2015-2020.

7. Nguyễn Hữu Nhân (2013), Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh lãnh đạo cải cách hành chính Nhà nước trong giai đoạn hiện nay, Luận án tiến sĩ Khoa học chính trị, chuyên ngành Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam, Học viện CT-HC QG Hồ Chí Minh.

8. Thủ tướng Chính phủ (2001), Quyết định số 136/2001/QĐ-TTg ngày 17/9/2001 về ban hành chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001 -2010.

9. Thủ tướng Chính phủ (2007), Quyết định số 30/QĐ-TTg ngày 10/01/2007 về phê duyệt Đề án Đơn giản hóa thủ tục hành chính trên các lĩnh vực quản lý nhà nước giai đoạn 2007-2010.

10. Thủ tướng Chính phủ (2007), Quyết định số 93/2007/QĐ-TTg ngày 22/6/2007 về ban hành Quy chế thực hiện cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.

11. Thủ tướng Chính phủ (2007), Quyết định số 129/2007/QĐ-TTg ngày 02/8/2007 về ban hành Quy chế văn hóa công sở tại các cơ quan hành chính nhà nước.

12. Thủ tướng Chính phủ (2007), Quyết định số 07/QĐ-TTg ngày 04/01/2008 về phê duyệt Kế hoạch thực hiện Đề án Đơn giản hóa thủ tục hành chính trên các lĩnh vực quản lý nhà nước giai đoạn 2007 - 2010.

13. UBND Thành phố Hồ Chí Minh (2010), Báo cáo số 176/BC- UBND ngày 18/11/2010 về tình hình triển khai thực hiện công tác CCHC trên địa bàn Hà Nội.

14. UBND Thành phố Hồ Chí Minh (2011), Báo cáo số 98/BC- UBND ngày 15/7/2011 về tình hình triển khai thực hiện kiểm soát TTHC trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.

PHẠM THÀNH KIÊN

                                                           Sở Công thương Thành phố Hồ Chí Minh