Tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản, có tính quyết định đối với mọi hoạt động, tổ chức, sinh hoạt Đảng và phong cách làm việc của Đảng. Nguyên tắc đó vừa bảo đảm phát huy tính tích cực, chủ động của từng cán bộ, đảng viên, từng cơ sở, vừa gắn bó chặt chẽ toàn Đảng thành một khối thống nhất ý chí và hành động. Đảng ta luôn khẳng định phải giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức và sinh hoạt Đảng, bảo đảm sự đoàn kết thống nhất trong Đảng. Theo đó, trước hết phải thực sự phát huy tự do tư tưởng trong Đảng, dân chủ trong sinh hoạt Đảng, sinh hoạt lý luận, chính trị tư tưởng, thảo luận, tranh luận; tôn trọng, lắng nghe ý kiến của mọi người, song phải giữ vững tính Đảng, tính nguyên tắc; dân chủ nhưng phải tập trung, tập trung trên cơ sở dân chủ.

Thực tiễn 84 năm xây dựng và phát triển của Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định, ở đâu thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách thì ở đó phát huy được tính tích cực, sáng tạo và tập trung được trí tuệ của tập thể; tạo nên sự nhất trí cao trong lãnh đạo, bảo đảm những chủ trương đề ra được chính xác, hạn chế đến mức thấp nhất những lệch lạc trong nhận thức và trong hành động của cán bộ, đảng viên, đồng thời bảo đảm cho các nghị quyết, chỉ thị, mệnh lệnh được thực hiện một cách triệt để với đầy đủ ý thức trách nhiệm. Tập thể cấp uỷ mạnh, sáng suốt sẽ tạo thuận lợi cho sự phát triển khả năng và tinh thần trách nhiệm cao của cá nhân và ngược lại, cá nhân có bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thần trách nhiệm cao sẽ góp phần tăng cường khả năng lãnh đạo toàn diện của cấp uỷ và sức chiến đấu của tổ chức Đảng.

Những năm qua, các cấp bộ đảng trong Đảng bộ Quân chủng Phòng không - Không quân (PK-KQ) đã chấp hành nghiêm túc nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng; phát huy được quyền dân chủ của cán bộ, đảng viên trong sinh hoạt, học tập, công tác; thực hiện tốt các chế độ sinh hoạt Đảng và chế độ phê bình và tự phê bình, đoàn kết thống nhất nội bộ; xây dựng và thực hiện tốt quy chế làm việc, nâng cao trình độ, năng lực lãnh đạo của cấp uỷ, chi bộ, giúp cho cấp uỷ và các cấp uỷ viên (kể cả cấp uỷ viên là người chỉ huy, lãnh đạo) nhận thức rõ phạm vi chức trách, nhiệm vụ của mình. Thông qua đó, việc phân công tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được tiến hành cụ thể; giải quyết tốt được mối quan hệ giữa lãnh đạo với chỉ huy và các thành phần trong cơ chế; cải tiến và nâng cao được chất lượng sinh hoạt Đảng.

Các tổ chức Đảng trong toàn Đảng bộ phát huy dân chủ, giữ vững nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng, lãnh đạo hoàn thành nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ và đơn vị. Giữa lãnh đạo và chỉ huy, cấp trưởng và cấp phó, cán bộ chính trị và cán bộ quân sự, cấp trên và cấp dưới đã đạt được sự đoàn kết, thống nhất cao. Hằng năm, các tổ chức Đảng đã nghiêm túc thực hiện kiểm điểm phê bình và tự phê bình, đồng thời đề ra biện pháp cụ thể khắc phục những mặt yếu kém. Các cấp uỷ đã tiến hành tốt việc tự phê bình và phê bình, đạt được kết quả bước đầu quan trọng, Đảng bộ đã sơ kết một năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XI). Toàn Đảng bộ giữ vững nền nếp chế độ phê bình của cấp dưới đối với cấp trên, quần chúng đối với cán bộ, đảng viên. Do đó, tính chiến đấu trong sinh hoạt đảng được nâng lên, bước đầu đã khắc phục biểu hiện hữu khuynh, né tránh trong đấu tranh tự phê bình và phê bình ở các cấp uỷ và tổ chức Đảng. Nhiều tổ chức Đảng đã có những biện pháp, hình thức sáng tạo để quần chúng tích cực hơn trong tham gia phê bình cán bộ, đảng viên và tổ chức Đảng.

Các tổ chức Đảng, đơn vị trong toàn Quân chủng đã xây dựng và thực hiện nghiêm túc quy chế dân chủ ở cơ sở, xác định rõ những việc cán bộ, chiến sĩ được biết, được bàn, được kiểm tra và có trách nhiệm trong tổ chức thực hiện. Cán bộ chủ trì từ cấp trực thuộc Đảng uỷ Quân sự Trung ương đến cấp cơ sở đều thực hiện chế độ định kỳ đối thoại trực tiếp với cấp dưới và chiến sĩ để giải quyết những khó khăn, vướng mắc, nhờ vậy, đã khắc phục được hiện tượng cán bộ quan liêu, quân phiệt đối với cấp dưới.

Thực hiện chế độ công khai trong lĩnh vực kinh tế, tài chính, chế độ, tiêu chuẩn và quyền lợi, quan tâm cải thiện đời sống vật chất, tinh thần và các nhu cầu chính đáng của bộ đội, nhất là những đơn vị đứng chân ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; chăm lo củng cố, kiện toàn về tổ chức, bồi dưỡng về năng lực, kinh nghiệm thực tiễn cho các tổ chức quần chúng và Hội đồng quân nhân, Đoàn Thanh niên, bảo đảm hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ, phát huy được dân chủ ở cơ sở.

Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục: một số cấp uỷ chậm ban hành quy chế lãnh đạo trên những mặt công tác chủ yếu. Cấp uỷ và tổ chức Đảng chưa phát huy đầy đủ quyền dân chủ của đảng viên và ý kiến của cấp dưới, của cơ sở, nên khuyết điểm chậm được phát hiện hoặc phát hiện rồi nhưng chậm được khắc phục, sửa chữa. Ở một số tổ chức Đảng, việc tự phê bình và phê bình theo Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI tuy có tiến bộ, nhưng vẫn có mặt còn hạn chế, nổi lên là hiện tượng nể nang, né tránh, khen là chủ yếu, chỉ nêu khuyết điểm của tập thể, chưa mạnh dạn nêu hạn chế, khuyết điểm của cấp trên và của từng cấp uỷ viên. Tình trạng thiếu dân chủ tuy chỉ còn ở một số ít cá nhân, đơn vị, nhưng đã làm hạn chế tính tích cực chủ động trong đấu tranh phê bình và tự phê bình, ảnh hưởng không nhỏ đến sự đoàn kết thống nhất trong tổ chức Đảng và trong xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện.

Việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở cũng còn những thiếu sót, khuyết điểm như: công tác lãnh đạo, chỉ đạo về thực hiện quy chế dân chủ của cấp uỷ, chỉ huy và cơ quan ở một số đơn vị chưa được coi trọng đúng mức, chưa gắn việc thực hiện dân chủ với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị và chức trách của chỉ huy, lãnh đạo. Các quy chế, quy định về phát huy dân chủ ở cơ sở đã được ban hành, nhưng một số đơn vị thực hiện thiếu nghiêm túc, không triệt để, dẫn đến vi phạm quyền làm chủ của cán bộ, chiến sĩ. Hoạt động của Hội đồng quân nhân, các tổ chức quần chúng ở một số nơi vẫn còn mang tính hình thức. Việc thực hiện các chế độ công khai về tài chính, quyền lợi vật chất, tinh thần của bộ đội ở cơ sở còn chưa được duy trì chặt chẽ, thường xuyên.

Từ thực tế Đảng bộ trong những năm qua cho thấy, để thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, các tổ chức Đảng, trước hết là các cấp uỷ, chi bộ cần tiếp tục tổ chức quán triệt, học tập cho cán bộ, đảng viên nắm vững và nhận thức sâu sắc những quy định của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương về thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, xây dựng ý thức trách nhiệm, tự giác, gương mẫu chấp hành nghiêm các chỉ thị, quy định của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng. Duy trì chặt chẽ, thực hiện nghiêm túc chế độ sinh hoạt lãnh đạo, học tập, phê bình và tự phê bình trong cấp uỷ, đảng bộ, chi bộ, phát huy dân chủ, nêu cao tính chiến đấu, giữ vững kỷ luật, kỷ cương, bảo đảm sự đoàn kết thống nhất trong Đảng bộ và đơn vị. Cần có biện pháp đồng bộ trong việc kết hợp chặt chẽ công tác tư tưởng với công tác tổ chức, đưa việc học tập và làm việc theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành phong trào sâu rộng và tự giác trong mỗi cán bộ, đảng viên.

Trên cơ sở các quy định của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, đồng thời căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ, tình hình cụ thể của từng đảng bộ, đơn vị, cấp uỷ và chỉ huy các cấp cần rà soát, ban hành, bổ sung và tổ chức thực hiện chặt chẽ các quy chế, quy định về hoạt động lãnh đạo của cấp uỷ; nâng cao vai trò quản lý, điều hành của người chỉ huy, nhất là đối với những vấn đề trọng yếu như biên chế tổ chức, xây dựng lực lượng, công tác cán bộ; quản lý, sử dụng, phân phối tài chính, ngân sách, nhà đất, vật tư, trang bị kỹ thuật, xây dựng cơ bản, lao động sản xuất, làm kinh tế,... theo đúng pháp luật của Nhà nước và kỷ luật quân đội. Tổ chức Đảng các cấp định kỳ sinh hoạt gắn với kiểm điểm nội dung lãnh đạo của cấp uỷ, tổ chức thực hiện của chỉ huy các cấp, tự phê bình và phê bình làm rõ ưu điểm, khuyết điểm, nguyên nhân và quy trách nhiệm đối với từng cấp và từng cá nhân theo cương vị được phân công. Trên cơ sở đó, xác định rõ chủ trương, biện pháp lãnh đạo, tập trung giải quyết dứt điểm những mặt yếu kém, những vấn đề bức xúc đang được đảng bộ, đơn vị quan tâm, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Tăng cường kỷ luật đi đôi với mở rộng dân chủ trong Đảng, phát huy tính tích cực, chủ động của đảng viên, tổ chức Đảng, nâng cao chất lượng sinh hoạt cấp uỷ và chi bộ.

Các cấp uỷ Đảng quán triệt sâu sắc các chỉ thị, nghị quyết của Bộ Chính trị, của Quân uỷ Trung ương, đề cao trách nhiệm, phát huy dân chủ, tập trung trí tuệ của cấp uỷ, nhất là vai trò của Bí thư. Đồng thời, phát huy tối đa vai trò của cơ quan chính trị để chuẩn bị tốt các nội dung xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh. Đảng ủy Quân chủng đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp, quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác khoa học, cán bộ nghiên cứu, giảng dạy và các chuyên ngành đặc thù của đơn vị, thực hiện tốt việc luân chuyển cán bộ bảo đảm cân đối, hợp lý giữa các vùng, miền, nhà trường, cơ quan, đơn vị; chú trọng phát hiện, đào tạo, sử dụng cán bộ trẻ được đào tạo bài bản, có phẩm chất, năng lực, đã qua thử thách, rèn luyện. Thực hiện tốt chính sách đối với cán bộ, đảng viên, tạo điều kiện để cán bộ yên tâm công tác.

Cấp ủy, tổ chức đảng các cấp phải bám sát chức năng, nhiệm vụ và các quy chế đã ban hành; tích cực đổi mới phong cách lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành nhằm phát huy trí tuệ tập thể đi đôi với đề cao trách nhiệm cá nhân, thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở, nói đi đôi với làm, “xây” đi đôi với “chống”. Cùng với chấp hành, duy trì nghiêm túc, có chất lượng các chế độ, nền nếp sinh hoạt đảng (nhất là chất lượng ra nghị quyết lãnh đạo, tổ chức thực hiện nghị quyết), cấp ủy các cấp phải coi trọng lãnh đạo việc kiểm điểm, tự phê bình và phê bình thành nền nếp thường xuyên trong sinh hoạt đảng. Công tác lãnh đạo của các cấp ủy cần tập trung vào những nhiệm vụ trọng tâm, khâu đột phá nhằm nâng cao chất lượng công tác trực ban sẵn sàng chiến đấu, chỉ huy quản lý vùng trời, vùng biển đảo của Tổ quốc, rèn luyện kỷ luật, xây dựng lực lượng chính quy; khắc phục mọi biểu hiện quan liêu, độc đoán, hành chính hóa, xa rời thực tiễn; tích cực đổi mới phương pháp, tác phong công tác, bảo đảm dân chủ, khách quan và công tâm.

Cần tiếp tục nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, đây vừa là nội dung cơ bản, vừa là vấn đề cấp bách trong công tác xây dựng Đảng hiện nay. Yêu cầu đặt ra với cấp ủy, tổ chức Đảng các cấp là phải thực hiện tốt phương châm: Kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm, giám sát mở rộng; chủ động phát hiện, phòng ngừa vi phạm từ cơ sở. Đồng thời, tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo điều chỉnh, bổ sung chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát; chú trọng kiểm tra, giám sát việc khắc phục những hạn chế, yếu kém đã chỉ ra qua kiểm điểm, tự phê bình và phê bình theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, nhất là việc khắc phục những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Trong đó, các cấp ủy, tổ chức Đảng phải luôn duy trì nghiêm kỷ luật Đảng, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xem xét, kết luận và xử lý dứt điểm các đơn, thư tồn đọng và mới phát sinh, nhất là những vụ việc nghiêm trọng, phức tạp, kéo dài.

Phát huy những kết quả đạt được qua kiểm điểm phê bình và tự phê bình sau một năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI để xây dựng Đảng bộ Quân chủng PK-KQ ngang tầm nhiệm vụ là trách nhiệm chính trị của mọi tổ chức, cá nhân trong toàn Quân chủng, trước hết là của cấp ủy, chính ủy (chính trị viên), chỉ huy, cơ quan chính trị và cán bộ, đảng viên các cấp. Thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ trong sinh hoạt đảng sẽ góp phần quan trọng để Đảng bộ Quân chủng PK-KQ hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền, quyền chủ quyền bầu trời Tổ quốc, góp phần quan trọng vào bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới.

_____________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 1-2014

Nguyễn văn Thanh

Quân chủng Phòng không - Không quân