Tới dự và Chủ trì Hội thảo có PGS, TS Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện; PGS, TS Trần Minh Trưởng, Viện trưởng Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng. Tham dự Hội thảo có đại diện lãnh đạo các vụ, viện của Học viện, đông đảo các nhà khoa học trong và ngoài Học viện; phóng viên các cơ quan thông tấn, báo chí ở Trung ương  và Hà Nội.

Đồng chí Nguyễn Văn Linh, tên khai sinh là Nguyễn Văn Cúc (còn gọi là Mười Cúc), sinh ngày 1-7-1915 tại Hà Nội (quê gốc làng Yên Phú, xã Giai Phạm, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên). Xuất thân trong một gia đình công chức, mồ côi cha mẹ từ nhỏ (4 tuổi mồ côi cha, 10 tuổi mồ côi mẹ), sớm giác ngộ cách mạng, thấu hiểu cảnh đau khổ của người dân bị mất nước, lầm than, nô lệ, năm 1929, khi mới 14 tuổi, đồng chí đã tham gia hoạt động cách mạng trong phong trào Học sinh đoàn - một tổ chức do Hội Việt Nam cách mạng thanh niên lãnh đạo tại Hải Phòng.

Ngày 1-5-1930, khi thực hiện nhiệm vụ rải truyền đơn tuyên truyền hoạt động cách mạng, đồng chí bị mật thám Pháp bắt; sau đó, bị kết án tù chung thân và đày ra Côn Đảo, dù mới 15 tuổi. Những năm tháng bị giam cầm, đày ải trong nhà tù thực dân, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã thể hiện được tinh thần kiên cường, bất khuất, vững vàng trước mọi hoàn cảnh.

Năm 1936, cùng với hàng trăm tù chính trị, đồng chí được trả tự do. Trở về đất liền, đồng chí tiếp tục hoạt động cách mạng sôi nổi và được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Đầu năm 1939, đồng chí được Trung ương Đảng điều động, tăng cường cho Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn. Cuối năm 1939, đồng chí được cử ra miền Trung để tham gia lập lại Xứ ủy Trung Kỳ. Năm 1941, trong một chuyến công tác tại Vinh (tỉnh Nghệ An), đồng chí bị địch bắt, xử tù 5 năm và đày ra Côn Đảo lần thứ hai.

Trong Cách mạng Tháng Tám 1945, cùng với thắng lợi của Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước, đồng chí Nguyễn Văn Linh và các chiến sĩ cộng sản bị giam tại nhà tù Côn Đảo đã nổi dậy giành chính quyền; được chính quyền cách mạng đón về đất liền.

Trở về đất liền, đồng chí được Trung ương Đảng bổ sung vào Xứ ủy Nam Bộ và từ đó gắn bó cuộc đời hoạt động cách mạng với đồng bào miền Nam. Đồng chí lần lượt được Đảng giao các trọng trách: Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn, Bí thư đặc Khu ủy Sài Gòn - Gia Định, quyền Bí thư Xứ ủy Nam Bộ. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (tháng 9-1960), đồng chí được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương, được chỉ định làm Bí thư Trung ương Cục miền Nam, rồi Phó Bí thư Trung ương Cục miền Nam, tiếp tục lãnh đạo phong trào cách mạng miền Nam. Đồng chí đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần vào thắng lợi vĩ đại của sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước vào mùa Xuân năm 1975.

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đồng chí Nguyễn Văn Linh được Bộ Chính trị cử làm Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của Đảng (tháng 12-1976), đồng chí được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng, tham gia Bộ Chính trị và Ban Bí thư. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V (tháng 3-1982), đồng chí được bầu lại vào Ban Chấp hành Trung ương.  Hội nghị Trung ương 8 khóa V (6-1985) đồng chí được bầu vào Bộ Chính trị. Tháng 6-1986, đồng chí Nguyễn Văn Linh được bầu vào Ban Bí thư Trung ương Đảng, được phân công Thường trực Ban Bí thư.

Tháng 12-1986, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng, đồng chí Nguyễn Văn Linh được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương, giữ trọng trách Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng - Tổng Bí thư đầu tiên của thời kỳ đổi mới. Là người lãnh đạo tài năng, giàu kinh nghiệm và nhiệt huyết, đồng chí tiếp tục được cử làm Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII (1991-1996) và khóa VIII (từ năm 1996 cho đến khi qua đời).

Gần 70 năm hoạt động cách mạng, cuộc đời và sự nghiệp của đồng chí Nguyễn Văn Linh gắn liền với những trang sử vẻ vang, hào hùng của Đảng và dân tộc ta, đặc biệt trên cương vị Tổng Bí thư đầu tiên của thời kỳ đổi mới.

Hơn 20 tham luận và các ý kiến phát biểu tại Tọa đàm đã tập trung làm rõ những cống hiến to lớn của đồng chí Nguyễn Văn Linh đối với công cuộc đổi mới đất nước:

Thứ nhất, đồng chí Nguyễn Văn Linh - người góp phần quan trọng vào quá trình hình thành đường lối đổi mới của Đảng.

Từ nhiều góc độ khác nhau và bằng những lý giải khoa học, các báo cáo, tham luận đã tập trung làm rõ đóng góp nổi bật của đồng chí Nguyễn Văn Linh vào việc hình thành đường lối đổi mới của Đảng.

Đồng chí Nguyễn Văn Linh là một trong những người có công đầu khởi xướng, kiến tạo đường lối đổi mới toàn diện đất nước. Từ thực tiễn phong phú của Thành phố Hồ Chí Minh, không ngừng tổng kết lý luận và thực tiễn, với tư duy đổi mới và sáng tạo, đổi mới để tiến lên trên con đường xã hội chủ nghĩa, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã đóng góp tích cực và có hiệu quả vào việc thiết kế chủ trương, đường lối, chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước. Đó là những quyết sách nhằm từng bước tháo gỡ khó khăn, đổi mới cơ chế quản lý kinh tế nông nghiệp, công nghiệp, sản xuất lương thực-thực phẩm, hàng tiêu dùng, hàng xuất khẩu; đổi mới khâu phân phối lưu thông, khai thông thị trường, mở đường cho sản xuất phát triển; Tích cực vận động quốc tế, từng bước phá vỡ thế bao vây, cấm vận của các thế lực thù địch. Trong quá trình đổi mới, đồng chí Nguyễn Văn Linh luôn chú trọng, quan tâm tới việc nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, nhấn mạnh Đảng phải đổi mới về nhiều mặt: đổi mới tư duy, trước hết là tư duy kinh tế, đổi mới tổ chức, đổi mới đội ngũ cán bộ, đổi mới phương thức lãnh đạo và phong cách công tác, để Đảng ngang tầm với đòi hỏi của thực tiễn sự nghiệp đổi mới và phát triển đất nước trong tình hình mới.

Thứ hai, trên cương vị, trong trách Tổng Bí thư, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã tổ chức lãnh đạo triển khai mạnh mẽ và đồng bộ, có hiệu quả đường lối đổi mới toàn diện đất nước.

Đa phần các tham luận và báo cáo đều thống nhất khẳng định vai trò to lớn của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh trong tổ chức, lãnh đạo toàn Đảng, toàn quân, toàn dân thực hiện thành công bước đầu công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa-xã hội, quốc phòng-an ninh và đối ngoại, trong bối cảnh tình hình trong nước và quốc tế diễn biến nhanh chóng, phức tạp, đầy khó khăn thử thách.

Đường lối đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo, đã đi vào thực tiễn đời sống xã hội. Trong lĩnh vực kinh tế, lạm phát được kiềm chế, lưu thông tiền tệ dần được ổn định, sản xuất kinh doanh được thúc đẩy, nhất là sản xuất lương thực-thực phẩm, hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu.

Trên lĩnh vực chính trị, công tác xây dựng Đảng đạt được nhiều kết quả quan trọng, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa được phát huy; pháp chế xã hội chủ nghĩa được củng cố, tăng cường; kiên quyết đấu tranh với các hiện tượng tiêu cực, các quan điểm sai trái, thù địch; xác định đúng những nguyên tắc tiến hành sự nghiệp đổi mới. Trên lĩnh vực ngoại giao, dưới sự lãnh đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, Đảng ta đã điều chỉnh chính sách đối ngoại cho phù hợp thực tiễn; từng bước phá thế bị bao vây, cô lập, tạo điều kiện quốc tế thuận lợi cho công cuộc đổi mới. Các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, văn hóa, xã hội,… được bảo đảm; quan tâm giải quyết những vấn đề cấp thiết và ổn định, cải thiện một bước đời sống nhân dân.

Thứ ba, đồng chí Nguyễn Văn Linh là nhà lãnh đạo kiên định, sáng tạo trong sự nghiệp đổi mới

Đồng chí Nguyễn Văn Linh là tấm gương sáng của người cộng sản ham học hỏi, năng động và sáng tạo. Đồng chí không ngừng trau dồi kiến thức trong quá trình hoạt động và từng bước trưởng thành về cả nhận thức lý luận và bản lĩnh cách mạng. Với phẩm chất năng động và sáng tạo, đồng chí rất nhạy bén với cái mới, cái tiến bộ và có dũng khí đấu tranh cho sự phát triển của cái mới, cái tiến bộ.

Phẩm chất kiên định và sáng tạo của đồng chí Nguyễn Văn Linh được thể hiện rõ qua thực tiễn lãnh đạo sự nghiệp cách mạng. Đồng chí luôn kiên định về nguyên tắc và sáng tạo, đổi mới trong tìm ra những cách thức, biện pháp, bước đi tiến hành đổi mới; đổi mới những giữ vững nguyên tắc và định hướng xã hội chủ nghĩa; đổi mới vì thắng lợi của chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân.

Thứ tư, đồng chí Nguyễn Văn Linh - người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh; nhà lãnh đạo gần dân, gắn bó mật thiết với nhân dân.

Đây là chủ đề được nhiều tác giả quan tâm, phân tích. Đồng chí Nguyễn Văn Linh là một trong những học trò trung thành và xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Suốt cuộc đời đồng chí đã phấn đấu theo gương Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Tư tưởng, đạo đức, phương pháp, phong cách, lối sống  của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thấm đẫm trong con người đồng chí Nguyễn Văn Linh.Đồng chí đã hiến dâng trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc và thống nhất Tổ quốc, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Với phong cách làm việc sâu sát, gần dân, gắn bó mật thiết với nhân dân, tin dân và vì dân, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã cùng với Đảng ta xây dựng, củng cố được lòng tin của quần chúng nhân dân đối với Đảng và sự nghiệp đổi mới, giúp họ vững tin vào sự thành công của cách mạng, tích cực tham gia thực hiện đường lối đổi mới, bảo vệ Đảng, bảo vệ thành quả cách mạng. Mặt khác, chính nhờ phong cách gần gũi với nhân dân, sâu sát thực tiễn, đã giúp đồng chí tìm ra nhiều điều mới mẻ, những kiến giải hữu ích cho thực tiễn đổi mới đất nước, là cơ sở để từng bước hoàn thiện chủ trương, đường lối, chính sách đổi mới từ lĩnh vực kinh tế tới đổi mới toàn diện đất nước. Đồng chí đã để lại cho cán bộ, đảng viên và nhân dân ta một tấm gương sáng về phẩm chất của người cộng sản “tận trung với nước, tận hiểu với dân”.

Bên cạnh những nội dung chủ yếu nêu trên, tại Tọa đàm, cũng có ý kiến nêu lên một số vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu và làm sáng rõ hơn, thể hiện chân thực và đúng tầm vóc những hoạt động và đóng góp to lớn của đồng chí Nguyễn Văn Linh đối với công cuộc đổi mới ở Việt Nam.

Tọa đàm khoa học kỷ niệm 105 năm Ngày sinh đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh được tổ chức trọng thể trong không khí toàn Đảng, toàn dân ta đang đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; thi đua lập thành tích thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, tiến tới Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Tọa đàm này là hành động thiết thực, góp phần tri ân những đóng góp to lớn của đồng chí Nguyễn Văn Linh đối với công cuộc đổi mới ở Việt Nam.

Minh Phương