Trang chủ    Đào tạo - Bồi dưỡng    Góp ý đổi mới các chương trình đào tạo, bồi dưỡng tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trong bối cảnh mới
Thứ tư, 18 Tháng 11 2020 10:25
2454 Lượt xem

Góp ý đổi mới các chương trình đào tạo, bồi dưỡng tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trong bối cảnh mới

(LLCT) - Đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cương lĩnh, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, phát triển tầm nhìn, tư duy chiến lược, cập nhật kiến thức và kỹ năng lãnh đạo, quản lý hiện đại... cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp là nhiệm vụ trọng tâm của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.Trong những năm qua, Học viện đã thực hiện tốt sứ mệnh này và luôn chú trọng điều chỉnh, bổ sung, đổi mới nội dung, chư­ơng trình đào tạo, bồi dưỡng. Tuy nhiên, để phù hợp với xu thế phát triển, đòi hỏi Học viện phải thực hiện đồng bộ các giải pháp đổi mới toàn diện, trong đó có đổi mới nội dung chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp.

GS,TS Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương phát biểu tại Lễ khai giảng

Quá trình toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và sự phát triển vượt bậc của khoa học - kỹ thuật và công nghệ đã dẫn tới sự thay đổi nhanh chóng nhiều phương diện của đời sống xã hội, trong đó có môi trường giáo dục đào tạo. Hiển nhiên, để tồn tại và phát triển, các tổ chức, các nhà trường phải thích ứng được với sự thay đổi của môi trường. 

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minhlà Trung tâm quốc gia về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý trung cao cấp của hệ thống chính trị. Trong những năm qua, Học viện đã tiến hành đổi mới một cách đồng bộ cả mục tiêu đào tạo, nội dung đào tạo và phương pháp giảng dạy chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Tuy nhiên, cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay với những thay đổi chóng mặt đang diễn ra, việc tiếp tục đổi mới của Học viện là hết sức cần thiết.

1. Đổi mới, bổ sung, hoàn thiện mục tiêu đào tạo

Trên cơ sở các quy định hiện hành, tiến hành điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện mục tiêu đào tạo, nội dung đào tạo và phương pháp giảng dạy theo hướng hiện đại, thiết thực phù hợp yêu cầu của Đảng, Nhà nước và nhân dân, của người học, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn mới và hội nhập quốc tế.

 Cụ thể, đổi mới chương trình đào tạo ở Học viện phải đạt được mục tiêu:

- Phản ánh được những quy luật, những xu thế mới của thời đại và những tác động của nó đối với nước ta.

- Thông qua những biến đổi của thời đại làm sáng tỏ những giá trị của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

- Qua nhận thức lý luận góp phần giáo dục ý thức, tinh thần dân tộc và lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, khát vọng phát triển đất nước cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý.

- Góp phần hình thành đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp có tầm nhìn, tư duy chiến lược, nắm vững kiến thức và kỹ năng lãnh đạo, am hiểu thực tiễn và những vấn đề của thế giới, tiếp cận những thành tựu của khoa học hiện đại.

Khi xây dựng, thiết kế một chương trình đào tạo, bồi dưỡng; một khóa đào tạo hay một chuyên đề, một môn học cần phải trả lời được bốn câu hỏi:Học kiến thức gì? Học để trở thành người như thế nào? Học để làm việc với những người khác như thế nào? Học để áp dụng kiến thức vào thực tiễn như thế nào?  Nói cách khác, sản phẩm đầu ra phải đạt được các yêu cầu sau:

* Về kiến thức: Học viên tốt nghiệp các khóa đào tạo, bồi dưỡng của Học viện phải có các khối kiến thức chung và lượng kiến thức chuyên ngành đủ để người học phát triển kỹ năng lãnh đạo, quản lý và có khả năng thích ứng nhanh với môi trường ngày càng biến động.

 * Về kỹ năng:

 -  Kỹ năng chuyên môn và nghề nghiệp:

Học viên tốt nghiệp cần có các kỹ năng tổng hợp và phẩm chất nghề nghiệp gồm đạo đức nghề nghiệp, tính chuyên nghiệp, khả năng lập kế hoạch, tổ chức và sắp xếp công việc, khả năng làm việc độc lập trong môi trường quốc tế, khả năng đặt mục tiêu, tự phát triển bản thân và sự nghiệp.

- Kỹ năng tư duy: Lập luận tư duy và giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội như phát hiện mâu thuẫn và hình thành vấn đề mới, đánh giá, phân tích, tổng hợp và đưa ra giải pháp kiến nghị giải quyết vấn đề. Có tầm nhìn chiến lược, tư duy theo hệ thống, tư duy mở, tư duy sáng tạo khi tiếp cận và xử lý các vấn đề nói chung về kinh tế - xã hội; có khả năng nghiên cứu khoa học.

- Kỹ năng xã hội:gồm kỹ năng làm việc theo nhóm, hợp tác với người khác; kỹ năng quan hệ giao tiếp, thuyết trình, đàm phán; năng lực thuyết phục, động viên khích lệ người khác, tạo động lực cho cấp dưới.

* Về thái độ:Có bản lĩnh chính trị vững vàng, sẵn sàng đi đầu và đương đầu với mọi thách thức; nghiêm túc, kiên trì, linh hoạt; có tư duy sáng tạo, coi trọng phản biện; có năng lực quản lý bản thân.

2. Đổi mới nộidung đào tạo, bồi dưỡng

Đây là vấn đề cốt lõi, là nhân tố quyết định chất lượng đầu ra của Học viện. Đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng phải quán triệt phương châm lý luận gắn với thực tiễn, học đi đôi với hành, hiệu quả và thiết thực...Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ lãnh đạo, quản lý, tức là đào tạo một nhà chính trị, một nhà tổ chức thực tiễn vừa có kiến thức toàn diện, am hiểu nhiều lĩnh vực, vừa có kiến thức lãnh đạo, quản lý theo từng lĩnh vực mà mình phụ trách(1). Để tiếp tục đổi mới cần:

Thứ nhất, đánh giá chương trình cũ, chọn lọc kế thừa những nội dung còn phù hợp

Do sứ mệnh, mục tiêu, đặc biệt là đặc điểm của đối tượng đào tạo có tính đặc thù là cán bộ lãnh đạo chủ chốt- những người có vai trò quyết định đối với vận mệnh của đất nước. Vì vậy, phải tiến hành xem xét, đánh giá nội dung, chương trình đào tạo cũ, bỏ nhữ­ng kiến thức lạc hậu, không thiết thực, kế thừa phát triển những nội dung hợp lý, đồng thời bổ sung hoàn thiện những kiến thức mới. Sau nhiều lần đổi mới đến nay, nội dung ch­ương trình đào tạo hiện nay của Học viện về cơ bản đảm bảo tính khoa học, thực tiễn và hiện đại và được kết cấu theo logic sau:

- Chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh

- Đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước trên các lĩnh vực chủ yếu

- Thời đại và những xu hướng phát triển

- Tư duy chiến lược và khoa học lãnh đạo, quản lý

- Xây dựng Đảng và tu dưỡng tính Đảng

Tuy nhiên, vẫn còn nặng về lý luận, thiếu tính ứng dụng và có sự trùng lặp ở một số môn, chưa thực sự phát huy tính chủ động của người học.

Thứ hai, chỉnh sửa, bổ sung, làm rõ hơn một số kiến thức và kỹ năng

Về kiến thức:

- Kiến thức chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, nội dung chương trình phải thể hiện sự trung thành với lý tưởng, bản chất cách mạng và khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin nhưng cần được bổ sung từ những công trình nghiên cứu trong nước và quốc tế cho phù hợp với thời đại mà chúng ta đang sống trên nền tảng những nguyên lý của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

- Kiến thức về toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, lịch sử văn hóa, văn minh thế giới, về kinh tế, văn hóa, văn minh của các nư­ớc trên thế giới, các kiến thức về kinh tế quốc tế, về quá trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, những kiến thức mang tính thời sự do cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới đặt ra.

- Kiến thức về quản trị chiến l­ược. Hiện nay, cùng với sự phát triển nhanh chóng của quá trình hội nhập, sự phát triển nh­ư vũ bão của khoa học kỹ thuật và công nghệ dẫn tới sự thay đổi nhanh chóng và phức tạp của môi trường làm cho các tổ chức muốn tồn tại phải có khả năng thích nghi với môi tr­ường. Học viên được đào tạo, bồi dưỡng tại Học viện cần được trang bị các tri thức sau đây:

+ Chủ thuyết phát triển của đất nước

+ Lãnh đạo trong điều kiện Đảng cầm quyền

+ Tầm nhìn, tư duy chiến lược và con đường hình thành tư duy chiến lược

+ Khoa học lãnh đạo quản lý hiện đại

+ Khoa học và nghệ thuật lãnh đạo, quản lý

+Phương pháp và phong cách lãnh đạo

+ Quy trình và kỹ năng ra quyết định

+ Tạo dựng uy tín, lòng tin

+ Quan hệ công chúng

+ Vận dụng các yếu tố văn hóa đạo đức, tâm lý trong lãnh đạo

+ Phương pháp sử dụng truyền thông đại chúng

+ Giao tiếp ứng xử trong lãnh đạo

+  Đào tạo sử dụng nhân tài

+ Chuyển giao quyền lực

+ Xử lý mâu thuẫn và đột phá sáng tạo

+ Tự chỉ trích, nhận lỗi và từ chức

Về kỹ năng, phải giúp cho người học hình thành các kỹ năng và phẩm chất cần thiết, trong đó có kỹ năng và phẩm chất cá nhân, kỹ năng và phẩm chất nghề nghiệp, kỹ năng xã hội (làm việc theo nhóm, giao tiếp). Trong thực tế, công việc hàng ngày của nhà lãnh đạo, quản lý sử dụng nhiều kỹ năng như: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng thuyết phục, kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng đàm phán, kỹ năng thuyết trình, kỹ năng làm việc độc lập, kỹ năng phát triển cá nhân và sự nghiệp…Vì vậy, việc cung cấp các loại kiến thức này cho học viên của Học viện là hết sức cần thiết.

Thứ ba, kết hợp kiến thức cơ bản với kiến thức ứng dụng.

Trong chư­ơng trình, nội dung đào tạo, bồi dưỡng của Học viện còn nặng về kiến thức cơ bản, kiến thức lý luận hơn là kiến thức ứng dụng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: "Học phải đi đôi với hành"; “Ng­ười biết lý luận mà không thực hành thì cũng vô ích ”. Mặt khác, “Học lý luận không phải để nói mép, như­ng biết lý luận mà không biết thực hành là lý luận suông. Học là để áp dụng vào việc làm. Làm mà không có lý luận thì không khác gì đi mò trong đêm tối vừa chậm chạp vừa hay vấp váp”(2).

Để tăng tri thức ứng dụng, trong phân bổ nội dung, chương trình cần bố trí thời lượng thích đáng, tổng kết kinh nghiệm thế giới và trong nước, những mô hình thành công; tăng phần đối thoại, bài tập tình huống đóng vai...

3. Đổi mới phương pháp dạy và học

Đối với người dạy, muốn thay đổi phư­ơng pháp học tập của người học, giáo viên phải thay đổi ph­ương pháp giảng dạy, theo đó phải:

- Tôn trọng hoạt động sáng tạo của học viên. Làm đ­ược điều này giáo viên sẽ không ngừng học tập mở rộng tri thức, tạo hứng thú, kích thích việc xem xét, so sánh, tạo cảm xúc sáng tạo cho học viên.

- Chọn lọc tri thức, nhất là những vấn đề mới theo h­uớng mở nhiều hơn. Luôn đặt ra những câu hỏi mở rộng, để định h­ướng, kích thích t­ư duy tìm tòi sáng tạo cho mình và cho học viên.

- Tạo điều kiện để học viên bộc lộ chính kiến, tranh luận, qua đó nảy sinh những sáng tạo, những chủ kiến của ngư­ời học.

- Là ng­ười thúc đẩy kích thích khả năng học tập của học viên trong việc trực diện với những vấn đề khó, đồng cảm và cùng học viên đối thoại, cùng giải quyết vấn đề, gợi mở những vấn đề tiếp tục suy nghĩ.

- Tạo điều kiện cho học viên có quyền tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau theo nhóm. Điều này sẽ giúp cho học viên ý thức cao về bản thân, về những điểm mạnh điểm yếu của mình.

- Sử dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy tích cực như thuyết trình kèm theo đối thoại, nêu vấn đề đối thoại, thảo luận nhóm theo chủ đề, sử dụng công nghệ, trang thiết bị hiện đại, tăng các bài tập tình huống nhằm phát huy tính chủ động khám phá tri thức của học viên.

- Trong quá trình giảng dạy sử dụng nhiều hơn phương pháp “case study” từ nhiều nước, nhiều khu vực trên thế giới để khích lệ học viên tìm hiểu các vấn đề đa chiều, khuyến khích học viên chủ động tìm hiểu thế giới bên ngoài, từ đó nâng cao chất lượng học tập và thúc đẩy tính say mê, chủ động học tập của học viên.

Đối với người học, yêu cầu phải:

- Có tinh thần nghiêm túc, tự giác khi xem xét tiếp cận các vấn đề

- Cần có sự chuẩn bị, đọc tài liệu trước khi nghe giảng

- Ng­ười học luôn để ý quan sát, tìm hiểu, học hỏi ở mọi lúc mọi nơi

- Có tinh thần độc lập, có khả năng hợp tác làm việc theo nhóm

 Về môi tr­ường học tập, Học viện phải tạo lập:

 - Môi tr­ường học tập dân chủ và mối quan hệ hợp tác giữa ngư­ời học và ngư­ời dạy, giữa ng­ười học với nhau

- Sự linh hoạt về không gian. Học viên đ­ược lựa chọn hoạt động của mình, tài liệu học tập phong phú, ph­ương tiện học tập đầy đủ và lớp học không nên quá nhiều học viên.

__________________ 

(1) Nguyễn Phú Trọng, Trần Xuân Sầm: Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2003.

(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t. 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tr.46.

Tài liệu tham khảo

1. Hoàng Anh: Quy trình xây dựng nội dung chương trình cao cấp lý luận chính trị ở Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Tạp chí Lý luận chính trị, số 5-2020.

2. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh:Một số vấn đề về công tác đào tạo và quản lý đào tạo - Thực tiễn và kinh nghiệm, Nxb Chính trị - Hành chính, Hà Nội, 2009.

3. Nguyễn Thị Hồng Vân: Quản lý hoạt động đào tạo ở Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh trong bối cảnh hiện nay, Hà Nội, 2011, Luận án Tiến sĩ.

4. Vũ Nhật Khải:  Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo ở Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh - vấn đề và kinh nghiệm, Tổng quan khoa học đề tài cấp Bộ, Hà Nội, 1998.

 

TS Nguyễn Thị Hồng Vân

                                            Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Các bài viết khác

Thông tin tuyên truyền